گروه علمی فرهنگی فتح

حجاج بن یوسف (1) را خلیفه اموی ، عبدالملک ، فرستاد کوفه ، چون می دانست که هیچ کس چون حجاج از عهده مردم شورش گر حماسه آفرین کوفه بر نمی آید. جلادترین و پست ترین نوکرهای خودش را فرستاد و او حجاج بن یوسف بود. حجاج بن یوسف آمد ، نیمه شب وارد شهر شد ، کسی نفهمید که حجاج آمده است ، حاکم قبلی را هم مردم ظاهرا بیرون کرده بودند یا مثل بیرون کردن. یکصد نفر مرد شمشیر زن یا سی چهل نفر همراهش آورده بود . آمد آدم هایش را اطراف مسجد کوفه ، که در آن زمان محرابیان و متحجدان و مقدسان به گوش می رسید ، گماشت . خودش هم یک گوشه کناری در میان جمعیت خزید . دستورهای لازم را به غلامانش و نوکرانش داد.

مردم در مسجد کوفه ، اول اذان صبح جمع آمدند ، گرد آمدند تا نماز صبح را با امام بخوانند . برای عبادت و نماز آمدند. اما معلوم می شود آنچنان که باید ، آگاهانه عبادت نمی کردند. دلیلش هم همینی است که عرض می کنم. حجاج بن یوسف آمد. بدون اینکه مردم بفهمند که وارد مسجد شده که برای چه آمده و چه منظوری دارد . آمد از لا به لای جمعیت خزید بدون اینکه جلب توجه کسی را بکند ، یکدفعه خودش را انداخت روی منبر ، رفت آن بالا . مسجد کوفه را هم دیده اید چقدر بزرگ است. مردم اول ملتفت نشدند . این هم نشسته بود روی منبر ، بدون اینکه یک کلمه حرف بزند. یک دفعه یک نفر سرش را بلند کرد ، دید حجاج روی منبر است ، البته نشناخت. گفت این کیه روی منبر؟ قیافه عجیبی هم درست کرده است . عمامه ای از خز و سرخ رنگ بر سر بسته ، لثامی هم روی صورت بسته یعنی این تحت الحنک عمامه اش را باز کرده ، تا روی بینی بسته ، بطوری که فقط چشم های او پیداست. دیدند هیکل عجیبی ست. مرد مسلحی با شمشیر و عبا و عمامه قرمز رنگ این جوری روی منبر ، در مسجد کوفه نشسته ؛ و سکوت ، جلب توجه مردم شد. این به آن گفت ، آن به این گفت ، یک دفعه تمام این جمعیتی که متفرق بودند در مسجد ، چشم شان افتاد و توجه شان جلب شد و یواش یواش کشانده شدند به طرف منبر ، ببینید این کیست.

درست توجه کنید که آیه قرآن چه می گوید. « نُوَلِّهِ مَا تَوَلی » می گوید آن کسی که از راه ایمان و مومنین به کناری برود ، بندی را که به گردنش افکنده است ، دور گلویش قرص می کنیم. خب تو مسلمان بودی ، روی منبر مسجدت یک آدمی نشسته که نمی شناسی اش. چرا می روی آنجا می نشینی؟ نفر اول ، نفر دوم ، نفر سوم از او سوال میکردید. اگر این سوال را می کردند ، وضع جور دیگری بود اینها سستی به خرج دادند . اینها حالت بی ارادگی و ضعف نفس به خرج دادند ، نشستند تا او حرف بزند.

بعد که دید همه مردم دارند به او نگاه می کنند ، گفت: گویا مردم کوفه مرا نمی شناسند . مردم نگاهی به هم کردند ، خب ، معلوم بود نمی شناسند . گفت بنده الان خودم را به شما معرفی می کنم. عمامه را از سرش برداشت. این لثام هم برداشته شد. یک نگاهی کرد به مردم ، یک شعر عربی خواند. عمامه ام را که بردارم مرا می شناسی. بعضی نگاه کردند – یک بار دیگر این سابق آمده بود کوفه – یکی ، دو نفر گفتند به نظرم حجاج است. پچ پچ حجاج ، حجاج ، حجاج پیچید. مردم یکهو وهمشان برداشت، ترسشان برداشت که حجاج آمده روی منبر نشسته است. گفت : بله ، حجاج ، بله ، بله درست فهمیدید. مردم حالا با حال رعب نشسته اند. اینجا ، حالا یک نفر با خودش نمی گوید که خب بابا ، حجاج یک مرد ، من هم یک مرد ؛ او بالا نشسته ، من هم پایین ، هرچه او دارد من هم دارم. مردم ضعف نفسشان گرفت اینجا.

گفت که : ای مردم کوفه من سرهایی را میبینم که مانند میوه رسیده ، بر گردن ها آویخته شده و وقت چیدنش رسیده است. می بینم لازم است یک مقداری سر از این تنها جدا بشود. مردم بیشتر مرعوب شدند با اظهارات ایشان که پوچ بود ، تو خالی بود. خب حجاج با بمب اتم که کوفه نرفته بود ، اگر بمب اتم هم داشت که منفجر نمی کرد؛ چون اگر منفجر می کرد که کسی نمی ماند تا این بر آنها حکومت کند ؛ لازم بود یک عده ای زنده بمانند ، همه را که نمی کشت . اگر همه را می کشت بر چه کسی حکومت می کرد ؟ بر در و دیوار؟ چه لذتی دارد؟ برود در بیابان حکومت کند؟ این مطلب را مردم فکر نمی کردند.

گفت: می بینم سرها بر گردن ها آویزان است . وقت چیدن و جدا کردنش رسیده . خب من حالا تشخیص می دهم که سر چه کسی را باید چید. بلند شو غلام. غلامش را صدا زد ، غلامش بلند شد ، روی منبر ایستاد. گفت نامه امیرالمومنین را بخوان برای آقایان. غلام نامه امیرالمومنین را ، البته میدانید که امیرالمومنین یعنی جناب عبدالملک مروان! . نامه عبدالملک را باز کرد و بنا کرد خواندن. اولش این بود: بسم الله الرحمن الرحیم ، من امیرالمومنین عبدالملک بن مروان الی اهل الکوفه ، یا اهل الکوفه سلام علیکم. ای اهل کوفه سلام بر شما . تا اینجا را خواند یکدفعه حجاج رو کرد به غلام ، گفت: ساکت ، آرام بگیر. آرام گرفت. رو کرد به مردم ، گفت : خیلی بی تربیت شدید شما . امیرالمومنین دارد به شما سلام می کند ، شما جواب سلامش را نمی دهید. غلام از سر بخوان. غلام بنا کرد از سر خواندن ، من امیرالمومنین الی اهل الکوفه ، یا اهل الکوفه سلام علیکم. یکدفعه از تمام مسجد صدا بلند شد : و علی امیرالمومنین سلام. جواب سلامش را دادند. حجاج یک تبسم رضایت بخشی بر لبانش نقش بست ، در دلش گفتش که کار تمام شد . و واقعا هم تمام شد . کار مردم کوفه همان جا تمام شد.

« وَمَن یُشَاقِقِ ٱلرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ ٱلْهُدَى وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیلِ ٱلْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِۦ مَا تَوَلَّى» حجاج را قبول کردید؟ به سلام امیرالمومنین او ، که امیرالکافرین و امیرالفاسقین است ، جواب گفتید ، خیلی خب ، حالا که می خواهید او را ، حجاج برای شما. حالا که شما باب حجاجید ، خدا با معجزه حجاج را بر نمی دارد و زین العابدین را به جای او بگذارد. همان حجاج برای شما تا وقتی که دیگر حجاج را نخواهید. تا وقتی که شما حجاج را می پسندید ، همه زندگی شما و فکر شما و روح شما در اختیار حجاج خواهد بود . این سنت عالم آفرینش است. سنت تاریخ است.

... « إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ» همانا تسلط شیطان بر آنهایی است که ولایت او را پذیرفته اند . تسلط حجاج بر آن کسانی است که ولایت او را پذیرفته اند . ریسمان گردن خود را با دست خود به دست او داده اند. « إِنَّمَا سُلْطَانُهُ» فقط و فقط قدرت و سلطه شیطان ، « عَلَى الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ » بر آن کسانی است که ولایت او را پذیرفته اند« وَالَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ » و آن کسانی که او را شریک برای خدا گرفته اند.

پی نوشت : 

حجاج بن یوسف حاکم عراق و حجاز در دوران بنی امیه و از دشمنان سرسخت شیعیان بود. وی در استقرار و تحکیم حکومت اموی جایگاه مهمی داشت. او در تاریخ به خونریزی و ستمگری مشهور است. مورخان شمار کسانی را که به‌دست حجاج به قتل رسیده‌اند، ۱۲۰۰۰۰ نفر تخمین زده‌اند. هنگام مرگ حجاج، در زندان مشهور وى پنجاه هزار مرد، و سى هزار زن زندانى بودند که شانزده هزار نفر آنها عریان و بى لباس بودند!

برشی از کتاب : طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن ، جلسه 27 ، آیت الله خامنه ای ، رمضان 1353 

pdf نسخه تلفن همراه : دریافت

pdf نسخه رایانه : دریافت