گروه علمی فرهنگی فتح

روان‌شناسی اسلامی چیست؟

چه تعریف و چه ضرورتی دارد؟

آیا روان‌شناسـی موجود را طرد می‌کند یا تکمیل؟

آیا اساساً ممکن است یک «روان‌شناسی اسلامی» داشته باشیم؟

اگر آری؛ ماهیت، مبانی، موضوع، هدف، مسائل و روش تحقیق آن کدامند؟ برای تولید و تدوین روان‌شناسی اسلامی چه زیرساخت‌هایی لازم است و چالش‌های پیش روی آن کدامند؟

اینها تنها برخی از سئوالاتی هستند که در این اثر تلاش شده به آنها پاسخ داده شود. ضمن اینکه با تمرکز بر روی روان‌شناسی اسلامی، تاریخچه روان‌شناسی در ایران، وضعیت فعلی و چشم‌انداز آینده آن ترسیم و تلاش شده است تا با معرفی مراکز آموزشی و پژوهشی و نیز پژوهشگران فعال در عرصه مطالعات اسلامی ـ روان‌شناختی، به سهم خود، زمینه هم‌افزایی امکانات و استعدادهای کشور در راستای رسیدن به یک روان‌شناسی بومی و اسلامی را افزایش داده و از موازی‌کاری‌ها در این زمینه بکاهد..

نهج‌البلاغه کتابی است نازله وجود امیرالمؤمنین(ع) که در دامان وحی و رسالت از خردسالی تا بزرگسالی تربیت و پرورش یافته و به مقام عبداللهی نایل شده بود. کتاب نهج‌البلاغه نازله روح اوست، برای تعلیم و تربیت ما خفتگان در بسته منیّت و در حجاب خود و خودخواهی. معجونی است برای شفا و مرهمی است برای دردهای فردی و اجتماعی و مجموعه‌ای است دارای ابعادی به اندازه ابعاد یک انسان و یک جامعه بزرگ انسانی... . کتاب «روان‌شناسی در نهج‌البلاغه» می‌خواهد بر لب چشمة جوشان علوی لبی‌تر کند و از سیل روان بلندای کوهستان حیدری جرعه‌ای بنوشد. این اثر درصدد ارائه مفاهیم و آموزه‌های روان‌شناختی در قالبی نو و بیانی به‌روز است. روان‌شناسی در نهج‌البلاغه در هشت فصل به سامان آمده و پس از معرفی نهج‌البلاغه در فصل کتابشناخت، مبانی انسان‌شناسی، ساحت‌های انسـان، معنای زنـدگی، رشـد در گسترة زنـدگی، خانـواده، رفتـار و تعامل اجتماعی و در نهایت بهداشت روانی عناوین سایر فصل‌های آن است.

این کتاب به قلم حجج اسلام دکتر مسعود آذربایجانی و دکتر محمّدصادق شجاعی نگاشته شده است.

در مقدمه کتاب شهید آوینی این پرسش را مطرح می کند :

"چرا ما باید توسعه پیدا کنیم؟" و پاسخ هایی را که اغلب از سر تسامح به این پرسش داده شده است را آورده و طرح بحث می کند که آیا ما نباید بر مبنای نظریات اسلام و احکام آن در همه زمینه ها (توسعه و مدرنیته) عمل کنیم؟ و خود پاسخ می دهد که مقصود این نیست که در قرآن بگردیم و درست یا غلط، آیاتی در تایید علم وهنر صنعت و تشویق انسان به عمران و آبادی و استفاده از مواهب مادی و استفاده از مواهب مادی و تسخیر طبیعت پیدا کنیم و این هارا دال بر اعتقاد خود بگیریم. نه! این کار از بی اعتنایی به نظریات اسلام بسیار بدتر و ظالمانه تر است...

متن کامل معرفی کتاب را در قسمت ادامه مطلب مطالعه فرمایید

روان‌شناسی معاصر در چارچوب اثبات‌گرایی و تجربه‌گرایی شکل گرفته و به صورت نوشته و نانوشته، هشیار و ناهشیار، تحت تأثیر مبانیِ انسـان‌شـناختی، معرفت‌شـناختی، هستی‌شـناختی و روش‌شـناختیِ اثبات‌گرایی است. «روان‌شناسی در رهیافت قرآنی» اقتضا می‌کند که همه این مبانی، بر اساس قـرآن باشد؛ این روان‌شناسی، اگرچـه از یک‌سو وامدار یافته‌های علمیِ مسلَّم روان‌شناسی معاصر است، لکن از سوی دیگر باید ذیل هندسه معرفتی اسلام باشد و با دیگر شاخه‌های علوم اسلامی انسجام و هماهنگی کافی داشته باشد. اکنون به پاس چندین دهه تلاشِ روان‌شناسان مسلمان در جهان، این رهیافت، از مقیاس فردی به مقیاس دانشگاهی و پژوهشگاهی ارتقا یافته است. این کتاب به واسطه محدودیت‌هایی که وجود داشته، توانسته است فقط به تعدادی از مفاهیم روان‌شناختی از دیدگاه قرآن بپردازد؛ در ابتدا رهیافت قرآنی معرفی و سپس به مبانیِ ذکر شده و کیفیت حضور آن در روان‌شناسی اشاره‌ای شده است؛ آنگاه طی چند فصل به تفصیل دیدگاه قرآن در باب مباحثی همچون «انگیزش»، «احساس، ادراک و شـناخت»، «رشـد»، «روا‌ن‌شـناسی اجتمـاعی»، «سـلامت روانی» و «روان‌شناسی مثبت» بررسی شده است.